دانلود مبانی نظری و پیشینه تحقیق تحقیق و توسعه
قیمت فایل فقط 48,100 تومان
تحقیق و توسعه
تحقیق عبارت است از جستجو و پژوهش جامع، جدی و با پشتكار جهت كسب دانش كامل نسبت به مجهولات و موضوعات تحقیقاتی(جواهری 1375، ص 282).
تحقیق یا پژوهش، كاوش علمی در پی كشف و به كارگیری قوانین طبیعی، حقایق، روشها و فنون نوین است(laperes,graw,1978,p.1354).
واژه پژوهش هم پژوهشهای پایه و هم تحقیقات كاربردی، مطالعات و بررسیهای كانونمند و قانونمند، متمركز و منتظم، را در برمی گیرد كه در جهت دانش و درك علمی جامعتر از پدیده و موضوع مورد مطالعه، هدایت می گردد(1974,p.17).
تحقیق و توسعه كشف دانش جدید درباره محصولات، فرآیندها و خدمات و به كارگیری دانش برای ایجاد محصولات، فرآیندها و خدمات جدید و توسعه یافته است كه نیازهای بازار را پوشش دهی مینماید (فدائی منش، كومار، 1386، ص 17).
سازمان همكاری و توسعه اقتصادی تحقیق و توسعه را چنین تعریف میكند:
كار اخلاقی كه بر پایهای نظام یافته انجام میشود تا گنجینة دانش علمی و فنی حاصل از آن، به منظور ابداع كاربردهای جدید مورد بهرهبرداری قرار گیرد. (جین، ترایادنس، 1381، ص11).
طبقه بندی تحقیق
بنیاد ملی علوم (آمریكا)، تحقیق را به صورت زیر طبقهبندی میكند:
تحقیق پایه
تحقیق كاربردی
تحقیق توسعهای (جین، ترایاندیس، 1381، ص 10).
تحقیق پایه
پژوهشهای پایه یا تحقیقات محض، شامل مطالعات و بررسیهای بنیادی،نظری و یا تجربی است كه دانش علمی را پیش برده و به آن توسعه می بخشد، لیكن كاربرد علمی بی درنگ و بلاواسطه نتایج را مستقیماً مطمح نظر قرار نمی دهد(Graw,p156).
هدف تحقیق پایه درك یا دانشی عمیقتر دربارة موضع مورد مطالعه است نه كاربرد عملی آن. بنیاد ملی علوم، با در نظر گرفتن اهداف صنعت، این تعریف را اصلاح نموده، اشاره میكند كه تحقیق پایه، آن بخش از دانش علمی را پیش میبرد كه اهداف مشخص تجاری ندارد، هر چند ممكن است این تحقیقات در حوزة علائق فعلی یا آتی سازمان تحقیق كننده قرار داشته باشد(Graw,p156).
این نوع تحقیقات در راستای افزایش دانش بشر نسبت به مجهولات و شناخت حقایق انجام میگیرد و هنگامی كه هدف اساسی شخص محقق دستیابی دانش جامع و درك حقایق در خصوص موضوع مورد مطالعه بدون تأكید بر كاربرد موضوع علمی میباشد صورت میپذیرد (جواهری، 1375، صص 282، 284).
سازمان همكاری و توسعه اقتصادی در نشریه خود تحت عنوان «سنجش فعالیتهای علمی و فنی» تحقیق پایه را اینگونه تعریف میكند:
تحقیق پایه، تحقیق بكر و اصیلی است كه به منظور كسب دانش نوین یا درك علمی تازه، انجام میشود. این نوع تحقیق اساساً هیچگونه هدف یا كاربرد عملی خاصی را دنبال نمیكند. تحقیق پایه، بر كلی بودن راه حل یا مفهوم تأكید دارد. تحقیق پایه محض، به نبوغ ذاتی محقق بستگی دارد، در حالی كه تحقیق پایه جهتدار به وسیلة سازمانی كه محقق در آن مشغول به كار است و در مسیر كلی موضوع مورد علاقة سازمان، هدایت میشود. تمایز اخیر میان دو نوع تحقیق بنیادی، جالب و در عین حال برای تمیز دادن بین تحقیق بنیادی تحت نظارت بخش خصوصی و بخش دولتی نیز مفید است. (جین، ترایاندیس، 1381، ص 11).
تحقیق كاربردی
تحقیقات كاربردی، پژوهشهایی را شامل می شود كه در جهت استفاده و به كارگیری دانش حاصل از نتایج پایه، می كوشد موقعیتی را پدید آورد كه بتواند در خدمت مقاصد عملی و اهداف بهره جویانه كار كند(Graw,p94) بنابراین، پژوهشهای كاربردی به سوی كاربرد عملی علم و دانش سمت گیری می نماید و برای بنگاه های صنعتی و تجاری، مفهوم كشف و انكشاف دانش عملی نوین را با اهداف ویژه بازرگانی، از نظر فرآورده ها و فرایندها، مستفاد می دارد(Graw,p17)
این نوع تحقیقات كه عموماً براساس تحقیقات پایهای انجام میگیرد كاربرد نتایج پژوهشهای پایهای را دنبال میكند. (جواهری، 1375، ص 284)
سازمان همكاری و توسعه اقتصادی در نشریه خود «سنجش فعالیتهای علمی و فنی» تحقیق كاربردی را اینگونه بیان میكند:
تحقیق كاربردی نیز تحقیقی بكر است كه به منظور حصول دانش علمی و یا فنی انجام میشود، لیكن سمت و سوی آن از همان آغاز در جهت هدف یا مقصد معینی است. تحقیق كاربردی، ایدهها را به عمل تبدیل میكند. (جین، ترایاندیس، 1381، ص 11)
تحقیق توسعهای
تحقیق توسعه ای عبارت است از كاربرد نظاممند دانش یا مفاهیم حاصل از تحقیق، در جهت تولید مواد، وسایل، نظامها یا روشهای سودمند، از جمله طراحی و تولید نمونههای نیمه صنعتی و فرآیندها. (جین، ترایاندیس، 1381، ص 11)
كوشش در خصوص استفاده از ایدههای جدید و اصول و تكنولوژی منتج از تحقیقات در تولید محصولات جدید، بهبود كیفی و اقتصادی محصول تولیدی یا بهبود مواد، سیستمها، روشها و فرآیندها، توسعه نام دارد و از جمله آثار آن در یك مجموعه صنعتی افزایش كارایی و افزایش بهرهوری تولید، بهینه سازی محصولات، ارائه محصولات جدید و پیشنهاد روشهای كنترل كیفیت و طراحی پیشرفته میباشد (جواهری، 1375، ص 284).
سازمان همكاری و توسعه اقتصادی در نشریه خود تحت عنوان سنجش فعالیتهای علمی و فنی تحقیق توسعهای را اینگونه بیان كرده است:
توسعه تجربی یا تكنولوژی، استفاده از دانش علمی به منظور تولید مواد، وسایل، محصولات، فرآیندها، نظامها و خدمات جدید یا اساساً پیشرفته است (جین، ترایاندیس، 1381، ص 11).
نسلهای تحقیق و توسعه
نسل اول
نسل اول تحقیق و توسعه، آن دسته از فعالیتهای تحقیق و توسعه است كه در تعداد محدودی از بنگاههای بزرگ با دامنهای گسترده از تحقیقات پدید آمده است. این نوع تحقیق و توسعه به منظور جهش از دانش فعلی بازار به دانشهای جدید، با هدف ایجاد فناوری نو برای تولید كالا و خدمات جدید صورت گرفت. این نسل با فعالیت معروفترین آزمایشگاهها، در اوایل قرن بیستم در آمریكا، در شركتهایی چون جنرال الكتریك، تلفن بل و كداك آغاز گردید. در نتیجه نوآوریها و ابتكارهای این آزمایشگاهها و سایر آزمایشگاههای دولتی و دانشگاهی در سالهای نخستین قرن بیستم، نظام اقتصادی دولتهای غربی، مرحله گذار از كشاورزی به صنعت را تجربه كرد(بهكیش، 1379).
نسل دوم
جنگ های جهانی اول تا دوم، زمینهای برای تكامل نسل اول فعالیتهای تحقیق و توسعه با رویكرد كاربردی و توسعه در فناوریهای مختلف شد. گسترش تسلیحات جدید، خصوصاً بمب اتم از رهآوردهای این دوره بود. تعداد آزمایشگاههای نسل اول تا سال به مرز تقریبی 2000 واحد رسید. با پایان جنگ جهانی دوم، روسای شركتها و مؤسسات برای حفظ برتری خود فعالیتهای واحد تحقیق و توسعه را بر حوزة تجاری سازی متمركز كردند. به همین دلیل روشهای مدیریت پروژه كه در زمان جنگ طراحی شده بود به كار گرفته شد و توسعه یافت. این روشها امروزه نسل دوم از تحقیق و توسعه نامیده میشود (دین محمدی، شهناری، 1385،ص223).
نسل سوم
مشكل پیشبینی امكان موفقیت R&D هزینههای سنگینی را بر دوش شركتها میگذاشت. به منظور كارایی بیشتر و تعدیل هزینههای R&D، محققان روشهای ارزیابی سرمایهگذاری را در حوزة R&D پیاده كردند. نسل سوم R&D با مفهوم بودجهبندی خود را معرفی كرد كه حد واسط سرمایهگذاریهای پر خطر با امكان موفقیت در دراز مدت و سرمایه گذاریهای نسبتاً كم خطر با امكان موفقیت در كوتاه مدت بود. پس از شكلگیری این مفهوم، طرحها و پروژههای تحقیقاتی از جنبه رقابتیپذیری، میزان ریسك و مدت زمان اجرا مورد بررسی قرار میگرفت. امكان ایجاد فناوریهای جدید در مسیر اجرای طرح و احتمال موفقیت تجاری آن و كار احتمالی آن در راستای راهبردهای اصلی تجاری مورد نظر این نسل بوده است. در این نسل، فناورری در یك طیف پیوسته مواجه با جریان نوآوری است. (دین محمدی، شهناری، ص 224، 223)
نسل چهارم
نوآوری در سازمانها با تحولات نسل سوم R&D در كشورهای توسعه یافته مسیر گردید. این تحولات در بازار بر عرضه كالاهای حاصل از توسعة فناوری متمركز بود. اما پس از این كه مصرف كنندگان با ارزیابی بهبود كیفی كالاها، رقبات میان تولیدكنندگان را شدت بخشیدند. نوآوری كنونی، دیگر جوابگوی نیازهای بازار نبود، در نتیجه نگرش نوآوری ساختاری كه محصول نگرش به نسل سوم بود به شكست انجامید و ساختار تجارت از رویكرد به پایه R&D، به نوآوری تغییر یافت. بدین ترتیب، نسل چهارم R&D با تمایز اصلی كه میان قابلیتهای نوآوریهای ناپیوسته و نوآوریهای پیوسته قائل میشد از اواسط دهة نود آشكار شد(دین محمدی، شهناری، ص 224).
موسسه تحقیق و توسعه[1]
یك موسسة تحقیق و توسعه، سازمان یا بخشی از یك سازمان است كه در همه فعالیتهای فرآیند تحقیق و توسعه ایفای نقش میكند(نواز شریف، 1367).
تحقیق و توسعه واحدی است در قلب صنعت كه نقش آن تغذیه تكنولوژیكی صنعت در جهت همگامی آن با روند پیشرفت علم و دانش در سطح جهان و همچنین تأمین نیازهای و خواستهای مردم است بطوریكه میتوان گفت تحقیق و توسعه تنها یك واحد یا یك دپارتمان مانند سایر واحدهای یك شركت نیست بلكه فلسفه یك شركت یا مجموعه صنعتی برای حیات و جلب رضایت مشتری است(جواهری،1375،ص 284).
در هر صنعت اتخاذ تصمیم در مورد چگونگی سازماندهی و سرمایه گذاری برای امور تحقیق و توسعه، عموماً به عنوان بخشی از برنامه ریزی استراتژیك، به اهداف و سیاستهای كلی آن موسسه وابسته می گردد. چنانچه تولید كننده ای بخواهد اولین عرضه كننده فرآورده ای باشد، معمولاً ناگریز به تامین، تجهیز و سازماندهی امور تحقیق و توسعه با هزینه نسبتاً گزاف خواهد بود و البته با هدایت صحیح برنامه های تحقیق و توسعه و پس از كسب موفقیت در دستیابی به تولید مورد نظر، این قبیل هزینه ها به بهترین وجه ممكن بازگشت و جبران می شود. اولین نمونه تاریخی فعالیتهای تحقیق و توسعه را می توان از شركت جنرال الكتریك مثال آورد. در واقع تا پایان قرن نوزدهم میلادی، اهمیت و جایگاه تحقیق و توسعه در صنایع ناشناخته بود. اولین آزمایشگاه تحقیق و توسعه در شركت آمریكایی جنرال الكتریك شروع به كاركرد.این شركت ملاحظه كرده بود كه ابداعات جدید، محصولات اصلی و منابع در آمد شركت را تشكیل می دهند. این شركت در سال1900 میلادی، یكی از استادان دانشگاه (ام.آی.تی) را برای راه اندازی سازمان تحقیق و توسعه خود به همكاری دعوت كرد. این استاد نیز یكی از دانشجویان سابق خود را، كه به تازگی با دریافت درجه دكترا از آلمان بازگشته و در دانشگاه (ام.آی.تی) با حقوق سالیانه 1500 دلار استخدام شده بود با حقوقی دو برابر این مبلغ، به همكاری در آزمایشگاه تحقیق و توسعه شركت جنرال الكتریك به كار دعوت كرد ماموریت وی توسعه رشته لامپ تنگستن، در رقابت با رشته لامپ تانتالوم تعیین گردید، كه در آلمان ساخته شده بود. پس از صرف اندكی بیش از 5 سال وقت و یك صد هزار دلار هزینه در سال 1911 میلادی، این فعالیت تحقیق وتوسعه با موفقیت همراه شد، آزمایشگاههای تحقیق و توسعه شركت جنرال الكتریك، نه تنها آن شركت را همواره به عنوان یكی از پیشگامان اصلی تكنولوژی به شماره آورده بود، بلكه به عنوان تنها شركتی شناخته شده است كه در تاریخ ثبت اختراعات توانسته است بیش از 50 هزار اختراع را به ثبت برساند(1980,ص22)
مشخصات واحد تحقیق و توسعه
یك مجموعه با مكانیزمی جهت دریافت اطلاعات مورد نیاز از طریق منابع اطلاعاتی ملی و بینالمللی و انتقال نتایج كار واحد به مجموعه صنعتی ونظارت بر اجرای آن.
1- یك مجموعه با امكانات و مدیریت لایق جهت انجام كلیه وظایف محوله
2- یك مجموعه با امكانات جهت پرورش افراد مطلع، خلاق، مبتكر و علاقمند به تحقیقات.
3- یك مجموعه با تواناییهای كافی و دارای سیستمی جهت ارتباط با جامعه به منظور پاسخگویی به نیازهای بازار (جواهری،1375،ص 284).
آثار واحدهای تحقیق و توسعه بر جامعه
1- شناسایی و پرورش افراد مستعد، خلاق و مبتكر
2- ایجاد شغل
3- ترویج حس نوآوری و تحقیق در جامعه
4- ایجاد در رقابت صنعتی در سطح كشور و در سطح بینالمللی
5- ارائه تولیدات صنعتی جدید متناسب با نیازهای جامعه
6- ارتقاء سطح كمی و كیفی محصولات صنعتی
7- رشد اقتصاد جامعه
8- قابلیت رقابت محصولات صنعتی و اشباع بازار داخلی و صادرات
9- خودكفایی صنعتی(جواهری،1375،ص 284).
نیازهای بخش تحقیق و توسعه
نیروی انسانی كارآمد، خلاق و علاقمند.
1) مدیریت
2) امكانات سخت افزاری و نرمافزاری
3) تجهیزات و لوازم و آزمایشگاهی
4) منابع اطلاعاتی (جواهری،1375،ص 284).
وظایف واحدهای تحقیق و توسعه
1) انجام تحقیقات كاربردی
2) انتخاب و جذب تكنولوژی
3) صدور تكنولوژی
4) تحقیقات توسعهای در خصوص مواد، روشها، فرآیندها، ابزارها و تجهیزات، دستگاهها، محصولات، قطعات یدكی، استفاده از ضایعات،كاهش آلودگی و...
5) انجام آزمایش در خصوص مواد اولیه، محصولات و قطعات
6) ارائه روشهای جدید آزمون و كنترل كیفی
7) حضور در نمایشگاهها، سمینارها، كنفرانسها و سایر مجامع و انجمنهای علمی و تحقیقاتی (جواهری،1375،ص 284).
مشكلات واحدهای تحقیق و توسعه
1- عدم وجود ارتباط مناسب بین واحد تحقیق و توسعه با سایر واحدهای شركت.
2- عدم وجود ارتباط مناسب بین واحد تحقیق و توسعه با سایر واحدهای تحقیق و توسعه، دانشگاهها و مراكز تحقیقاتی.
3- عدم وجود ارتباط مستمر با سایر مؤسسات تحقیقاتی در سطح جهان.
4- عدم وجود ارتباط مناسب با بازار مصرف و اطلاع از نیازهای جامعه.
5- عدم سرمایهگذاری كافی.
6- كمبود نیروی انسانی متخصص.
7- عدم اعتماد مجموعه شركت و جامعه به نتایج كارهای تحقیقاتی این واحد.
8- عدم انتقال مشكلات صنعت به این واحدها.
9- عدم استفاده كامل از تواناییهای بالقوه این واحد.
10- در پارهای موارد مدیریت ضعیف این واحدها.
11- عدم وجود یك برنامهریزی تحقیقاتی جامع و تعیین اولویتهای تحقیقاتی.
12- عدم مشاركت واحد تحقیق و توسعه در برنامهریزیهای آتی مجموعه شركت.
13- انتخاب نامناسب و نامتناسب پروژههای تحقیقاتی.
14- تأكید بیشتر بر جنبه تحقیق بجای توسعه.
15- عدم وجود روحیه همكاری قوی و عموماً كار گروهی ضعیف.
16- ضعف در منابع اطلاعاتی.
17- عدم وجود جاذبههای مادی برای كاركنان این واحدها.
18- عدم استفاده عملی و انتقال درست نتایج كارهای تحقیقاتی این واحدها به بخش تولید.
19- كمبود اطلاعات و تجهیزات سختافزاری، نرمافزاری، آزمایشگاهی و غیره.
20- ضعف در آموزش كاركنان این واحدها(جواهری، 1375، ص 290).
مدیریت پژوهشی[2]
مفهوم مدیریت پژوهشی
«فرآیند سازمانی و انگیزه بخشی به دانشمندان، مهندسان و عوامل موثر دیگر در تحقیق و توسعه است به طریقی كه نقش فعال و كارآمد فرآیند و توسعه در جهت نیل به هدفهای بنیانگذار مؤسسه و جامعه، تضمین شود.» (نوار شریف، 1367).
عنصر مدیریت پژوهشی بر شرایط مدیریتی با مسائل آماده سازی، اجرا، انتشار و توزیع، انتشارات و ارزیابی علمی تمركز دارد(AMINI،2003، ص7).
[1] - Research and development institue
[2] - Research management
قیمت فایل فقط 48,100 تومان
برچسب ها : دانلود مبانی نظری تحقیق و توسعه , پیشینه تحقیق تحقیق و توسعه